Theo Quyết định số 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 của Quốc hội, tỉnh Ninh Bình mới được hình thành trên cơ sở hợp nhất ba tỉnh Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình cũ. Theo đó, việc thay đổi địa giới hành chính đã đưa Ninh Bình trở thành một trong những địa phương có quy mô dân số lớn trong khu vực đồng bằng Sông Hồng.
Số liệu thống kê tính đến thời điểm 01/7/2025, dân số của tỉnh là 4.412.264 người với 1,06 triệu hộ dân; mật độ dân số toàn tỉnh lên tới 1.119 người/km². Về cơ cấu theo giới tính: Tỷ lệ dân số nam của tỉnh hiện là 49,1% với 1.977.793 người, trong khi dân số nữ là 2.052.743 người (50,9%). Về cơ cấu theo độ tuổi, Ninh Bình hiện có 2,39 triệu người trong độ tuổi 15-59 (chiếm hơn 59% dân số) được xem là lực lượng lao động nòng cốt. Trẻ em từ 0-14 tuổi chiếm gần 20% dân số, trong khi nhóm từ 65 tuổi trở lên là hơn 633.000 người, tương đương 15,7%. Nếu tính cả nhóm 60-64 tuổi, tỷ lệ người cao tuổi của tỉnh đã vượt ngưỡng 21%, cho thấy tốc độ già hóa dân số đang diễn ra khá nhanh.
Với những đặc điểm về quy mô và cơ cấu dân số như trên, Ninh Bình đứng trước nhiều tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội to lớn, nhưng đồng thời cũng gặp không ít thách thức trong công tác quản lý, quy hoạch và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.
Tiềm năng phát triển
Cơ cấu dân số hiện tại mang lại nhiều lợi thế cho Ninh Bình. Trước hết là nguồn nhân lực dồi dào với gần 2,4 triệu người trong độ tuổi lao động, có thể đáp ứng yêu cầu phát triển các ngành kinh tế chủ lực như công nghiệp chế biến, du lịch, dịch vụ cũng như nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao…
Bên cạnh đó, quy mô dân số lớn cũng đồng nghĩa với sức tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ được mở rộng, tạo động lực thúc đẩy sản xuất, thương mại và đầu tư. Tỷ lệ trẻ em chiếm gần 1/5 dân số, nếu được quan tâm đầu tư đầy đủ về giáo dục, sức khỏe và kỹ năng nghề nghiệp sẽ trở thành nguồn lực quan trọng trong tương lai.
Những thách thức không nhỏ
Tuy nhiên, Ninh Bình cũng đang phải đối mặt với không ít khó khăn: Tốc độ già hóa dân số diễn ra nhanh với hơn 21% dân số từ 60 tuổi trở lên, điều này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về các chính sách an sinh xã hội, y tế và chăm sóc người cao tuổi. Mật độ dân số cao cũng tạo áp lực lên hệ thống hạ tầng giao thông, quỹ đất, các dịch vụ y tế, giáo dục, văn hoá và môi trường sinh thái. Bên cạnh đó, tỷ số giới tính khi sinh vẫn ở mức cao 112,3(ước hết năm 2025 phấn đấu giảm còn 111,7 trẻ trai/100 trẻ gái) có nguy cơ dẫn tới những hệ lụy xã hội lâu dài như mất cân đối trong hôn nhân, gia tăng các vấn đề xã hội liên quan đến tình trạng dư thừa nam giới.
Hướng đi cho tương lai
Có thể thấy, Ninh Bình đang ở giai đoạn vừa có lợi thế về cơ cấu dân số vàng, vừa phải từng bước thích ứng với già hóa dân số. Vì vậy, cần phải có Chiến lược dân số toàn diện, kết hợp đồng bộ giữa việc ổn định quy mô, kiểm soát tỷ số giới tính khi sinh, chăm lo thế hệ trẻ, đồng thời phát triển các dịch vụ an sinh xã hội cho người cao tuổi. Chỉ khi vừa khai thác tốt lợi thế từ cơ cấu dân số vàng, vừa chủ động thích ứng với già hóa dân số Ninh Bình mới có thể tận dụng tối đa nguồn lực con người để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững trong giai đoạn mới.
Lan Hương
